Komu należy się zachowek i ile wynosi?

Czy wiesz, że przepisy prawa przewidują sytuacje, w których osoba mająca legitymację sukcesyjną może żądać tzw. zachowku? Jest to instytucja mająca na celu zabezpieczenie interesów osób bliskich zmarłemu, których pozbawił on całości lub części tego, co zgodnie z prawem przysługiwałoby im w przypadku dziedziczenia ustawowego. W Polsce odpowiednie przepisy dotyczące zachowku zawarte są w Kodeksie cywilnym.

Kto może żądać zachowku?

Zachowek przysługuje głównie krewnym zmarłego oraz jego małżonkowi. Możemy wyróżnić dwie kategorie uprawnionych do zachowku, a mianowicie zstępnych i małżonka zmarłego. Do pierwszej kategorii należą dzieci, wnuki, prawnuki itp., natomiast druga kategoria obejmuje współmałżonka pozostającego przy życiu. Warto dodać, że uprawnienie do zachowku nie przysługuje automatycznie, lecz należy je wykazać w drodze sądowej.

Jak obliczyć wartość zachowku?

Wartość zachowku zależy od wielu czynników i nie jest ściśle określona. Należy jednak pamiętać, że zachowek nie może przekroczyć wartości udziału spadkowego, jaki przysługiwałby uprawnionemu w przypadku dziedziczenia ustawowego. Do obliczenia wartości zachowku należy brać pod uwagę wartość majątku zmarłego na dzień jego śmierci oraz wartość darowizn dokonanych przez niego na rzecz osób trzecich, które mogą wpłynąć na wysokość udziału spadkowego uprawnionego do zachowku.

Jakie są terminy dochodzenia roszczeń o zachowek?

Roszczenia o zachowek można dochodzić w ciągu trzech lat od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o swoim uprawnieniu do zachowku oraz o otwarciu spadku. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że termin ten nie może przekroczyć dziesięciu lat od dnia otwarcia spadku. Czas rozpoczęcia biegu przedawnienia również może ulec zawieszeniu w przypadku, gdy uprawniony nie mógł na skutek okoliczności zewnętrznych zgłosić swojego roszczenia.

Zachowek może być ograniczony lub wyłączony w pewnych okolicznościach określonych przez Kodeks cywilny. Przykładem takiej sytuacji jest postanowienie zmarłego w testamencie, że małżonek będzie dziedziczyć tylko ustawowo, co może ograniczyć jego prawo do zachowku. Ponadto, w przypadku rażącego zachowania uprawnionego do zachowku wobec zmarłego, sąd może orzec wyłączenie prawa do zachowku. Ważnym ograniczeniem jest również to, że jeśli uprawniony ma wystarczające środki na utrzymanie, nie może żądać zachowku.